Obecnie trwają najważniejsze zawody w świecie sportu – Igrzyska Olimpijskie w Paryżu. Jak każde, także i tegoroczne Igrzyska są bardzo popularne niemal wśród wszystkich Polaków, którzy są przede wszystkim – żądnymi emocji konsumentami. Stąd też u przedsiębiorców pojawia się wielka pokusa skorzystania choćby trochę z blasku i chwały Igrzysk Olimpijskich. Czy jednak takie praktyki są zgodne z prawem? Przeanalizujmy to na podstawie niektórych aktualnych przepisów, których trochę jest.
Igrzyska Olimpijskie są bowiem bardzo ważne dla całego świata. Nic więc dziwnego, że ich oznaczenia są bardzo mocno chronione w wielu różnych aktach prawnych i porozumieniach. Do przeprowadzenia pełnej oceny tego, czy można skorzystać z symboli olimpijskich, konieczna jest analiza wszystkich regulacji dotyczących Igrzysk Olimpijskich, w tym w szczególności Traktatu z Nairobi w sprawie ochrony symbolu olimpijskiego, ustawy o sporcie, ustawy prawo własności przemysłowej, ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Traktat z Nairobi oraz Prawo własności przemysłowej
Zgodnie z Traktatem z Nairobi w sprawie ochrony symbolu olimpijskiego, Każde państwo będące stroną niniejszego traktatu jest obowiązane, z zastrzeżeniem artykułów 2 i 3, odmówić rejestracji lub unieważnić rejestrację jako znaku i zakazać, za pomocą właściwych środków, używania w celach handlowych, jako znaku lub innego oznaczenia, jakiegokolwiek oznaczenia składającego się z symbolu olimpijskiego lub zawierającego symbol olimpijski określony w Karcie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, z wyjątkiem tych przypadków, gdy Międzynarodowy Komitet Olimpijski udzielił na to upoważnienia.
Powyższy zapis traktatowy został „wcielony” do polskiej ustawy Prawo własności przemysłowej, a konkretnie do przepisu mówiącego o bezwzględnych przeszkodach rejestracji znaku towarowego. Chodzi oczywiście o art. 1291 ust. 1 pkt. 10) pwp, który mówi: Nie udziela się prawa ochronnego na oznaczenie, które zawiera symbol (herb, flagę, godło) obcego państwa, nazwę, skrót nazwy, bądź symbol (herb, flagę, godło) organizacji międzynarodowej lub przyjęte w obcym państwie urzędowe oznaczenie, stempel kontrolny lub gwarancyjny, jeżeli zakaz taki wynika z umów międzynarodowych, chyba że zgłaszający wykaże się zezwoleniem właściwego organu, które uprawnia go do używania takiego oznaczenia w obrocie.
Artykuł ten, wraz z zapisami Traktatu z Nairobi, stanowi szczególną ochronę symbolu olimpijskiego, czyli pięciu słynnych kółek. Oznacza on, iż co do zasady przedsiębiorcy, bez specjalnego zezwolenia, nie mają prawa używania symbolu olimpijskiego w jakikolwiek sposób, czy to jako elementu znaku towarowego, czy jako odniesienia reklamowego w swoich materiałach marketingowych.
Jeśli więc zgłosisz do ochrony swój znak towarowy zawierający coś co choć trochę przypomina symbol olimpijski, dostaniesz z Urzędu bezwzględną odmowę rejestracji takiego znaku i raczej nie będziesz miał większych szans na obejście tej odmowy.
EUTM-002970366
Ustawa o sporcie
Kolejną polską regulacją prawną dotyczącą oznaczeń olimpijskich jest ustawa o sporcie. Na uwagę zasługują przede wszystkim dwa przepisy w/w ustawy, tj. art. 25 ust. 3 oraz art. 51.
Art. 25 ust. 3 ustawy o sporcie stanowi iż „Polski Komitet Olimpijski jest wyłącznie uprawniony do używania jakiegokolwiek znaku lub innego oznaczenia, składającego się z symbolu olimpijskiego lub zawierającego symbol olimpijski oraz nazw Igrzyska Olimpijskie, Igrzyska XXX Olimpiady, Igrzyska XXXI Olimpiady, Igrzyska XXXII Olimpiady, Igrzyska XXXIII Olimpiady, Igrzyska XXXIV Olimpiady, Igrzyska XXXV Olimpiady, Komitet Olimpijski, Reprezentacja Olimpijska, Ruch Olimpijski i Karta Olimpijska.”
Z kolei jej art. 51 wprowadza przepis karny, zgodnie z którym: „1. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, używa w celach handlowych, jakiegokolwiek znaku lub innego oznaczenia, składającego się z symbolu olimpijskiego lub paraolimpijskiego lub zawierającego symbol olimpijski lub paraolimpijski oraz nazw Igrzyska Olimpijskie, Igrzyska XXX Olimpiady, Igrzyska XXXI Olimpiady, Igrzyska XXXII Olimpiady, Igrzyska XXXIII Olimpiady, Igrzyska XXXIV Olimpiady, Igrzyska XXXV Olimpiady, Komitet Olimpijski, Reprezentacja Olimpijska, Ruch Olimpijski, Karta Olimpijska, Igrzyska Paraolimpijskie lub Komitet Paraolimpijski, podlega karze grzywny. 2. W przypadku popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec nawiązkę na rzecz Polskiego Komitetu Olimpijskiego lub Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego w wysokości do 5000 zł.”
A zatem, ustawa o sporcie reguluje kwestie odpowiedzialności z tytułu nieuprawnionego używania w celach handlowych jakiegokolwiek znaku lub innego oznaczenia, składającego się z symbolu olimpijskiego lub paraolimpijskiego lub zawierającego symbol olimpijski lub paraolimpijski oraz nazw szczegółowo określonych igrzysk olimpijskich. Ustawodawca postanowił, że powyższe czyny są wykroczeniami, a nie przestępstwami.
Jeśli więc użyjesz symbolu olimpijskiego np. w swoim sklepie internetowym, musisz się liczyć z tym, że działanie to zostanie uznane za wykroczenie, karane karą grzywny oraz ew. dodatkowo nawiązką na rzecz Polskiego Komitetu Olimpijskiego albo Paraolimpijskiego.
A zatem, na pytanie, o to czy warto ryzykować użycie symbolu olimpijskiego w swojej działalności gospodarczej, już sam musisz sobie odpowiedzieć.
Karta Olimpijska
Karta Olimpijska nie jest prawem powszechnym i nie ma żadnego znaczenia dla przeciętnego Kowalskiego. Zawiera ona jednak definicje dóbr olimpijskich, które są szczególnie chronione przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski.
Otóż dobrami olimpijskimi w rozumieniu Karty są:
1. symbol olimpijski,
2. flaga,
3. motto („Citius, Altius, Fortius”, czyli „szybciej, wyżej, mocniej”),
4. hymn,
5. określenia „olimpijskie” (w tym między innymi „Igrzyska Olimpijskie” i „Igrzyska Olimpiady”),
6. oznaczenia,
7. emblematy,
8. ogień oraz pochodnie.
Wszelkie prawa własności do wszystkich w/w dóbr olimpijskich oraz wszelkie prawa do ich wykorzystania, w tym między innymi dla celów dochodowych, komercyjnych lub reklamowych, należą wyłącznie do Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Komitet może udzielić licencji na całość lub część swoich praw na warunkach ustanowionych przez Komitet Wykonawczy Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.
Jeśli nie masz zgody na wykorzystywanie w swojej działalności gospodarczej w/w Dóbr Olimpijskich, a je wykorzystujesz, licz się z tym, że nawet jeśli Twoje działanie nie będzie wykroczeniem w rozumieniu ustawy o sporcie, Międzynarodowy Komitet Olimpijski będzie mógł (i możliwe, że to zrobi) Ci wytoczyć proces cywilny, aby pociągnąć Cię do odpowiedzialności odszkodowawczej. Podstawą takie pozwu mogą być zarzuty naruszenia regulacji prawnych zawartych w takich ustawach jak prawo własności przemysłowej, prawo autorskie i prawa pokrewne, czy też ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Zarejestrowane olimpijskie znaki towarowe
Niestety, ale nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że symbol olimpijski (tak, te kolorowe kółka) stanowi zarejestrowany znak towarowy. Jest to jedno z wielu oznaczeń o tematyce olimpijskiej, prawnie chronionych jako znak towarowy. Przed każdymi Igrzyskami Międzynarodowy Komitet Olimpijski zgłasza do ochrony wszelkie grafiki, czy zwroty słowne mające jakikolwiek związek z nadchodzącymi Igrzyskami, aby zapewnić jak najszerszą ochronę dóbr olimpijskich.
Oto przykłady znaków towarowych zarejestrowanych na potrzeby obecnych Igrzysk Olimpijskich w Paryżu 2024. Jak widać są znaki graficzne, słowno-graficzne oraz słowne. Wspomnę także, że to nie są wszystkie prawa własności przemysłowej, chronione na potrzeby Igrzysk w Paryżu. Międzynarodowy Komitet Olimpijski zarejestrował na swoją rzecz także szereg wzorów przemysłowych.
Czyny nieuczciwej konkurencji
Oznaczenia olimpijskie są także chronione na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ustawa ta stanowi postawę prawną do dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia praw na znaki towarowe zarejestrowane, jak również znaki niezarejestrowane, ale będące już w użyciu. Stosowana jest ona także w przypadku dopuszczenia się przez przedsiębiorcę tzw. „ambush marketingu”.
Prawa autorskie
Ponadto, wszelkie znaki towarowe graficzne oraz słowno-graficzne, zarejestrowane na rzecz MKOl i Narodowych Komitetów Olimpijskich, podlegają ochronie na podstawie ustawy o Prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 w/w ustawy, utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Do utworów takich należy także zaliczyć, wszelkie inne oznaczenia niezarejestrowane, medale, fotografie czy inne dzieła stworzone na zlecenie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, stanowiące utwór w rozumieniu w/w przepisów.
Sankcje za niezgodne z prawem wykorzystanie Igrzysk
Konsekwencje naruszenia w/w przepisów mogą być bardzo dotkliwe. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują żądanie zaniechania naruszeń, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści (czyli wszystko to co uda Ci się zarobić), a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody:
1. na zasadach ogólnych albo
2. poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia.
Ponadto, Sąd może orzec o podaniu do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia lub informacji o orzeczeniu, w sposób i w zakresie określonym przez sąd.
Nie każde nawiązanie do Igrzysk Olimpijskich jest niezgodne z prawem
Czy zatem każde nawiązanie do Igrzysk Olimpijskich może się skończyć źle?
Nie koniecznie. Istnieją pewne wyjątki, dopuszczalne zarówno przez Międzynarodowy, jak i Polski Komitet Olimpijski. Także z orzecznictwa można wywnioskować, iż niekiedy wskazanie na ważne wydarzenie sportowe, do jakich należałoby zaliczyć tegoroczne Igrzyska Olimpijskie, nie narusza praw Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Nie ma jednak ogólnej reguły, która pozwoliłaby to ocenić. Zawsze należy rozpatrzyć każdy przypadek indywidualnie, najlepiej bazując na opinii doświadczonych w tym temacie prawników.
Wykorzystanie oznaczeń olimpijskich w kampaniach promocyjnych może być kuszące, ale niesie za sobą poważne ryzyko prawne. Zawsze warto skonsultować swoje działania z doświadczonym prawnikiem specjalizującym się w ochronie własności intelektualnej, aby uniknąć kosztownych konsekwencji.
Jeżeli masz pytania dotyczące praw do oznaczeń olimpijskich lub potrzebujesz wsparcia w zakresie ochrony własności intelektualnej, skontaktuj się ze mną. Z moim 14-letnim doświadczeniem w tej dziedzinie, jestem gotowa pomóc Ci w zabezpieczeniu Twoich interesów.
Zdjęcie: https://wyborcza.pl/51,154903,30012269.html#S.galeria-K.C-B.1-L.1.duzy
